به نقل از «شبستان»

اهمیت خوشنویسی اسلامی در بیان ارادت به امام حسین (ع) در ماه محرم

تاریخ انتشار: ۴ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۱۷۶۱۴

در ماه محرم، اولین ماه تقویم اسلامی و ایام عزاداری شیعیان برای شهادت امام حسین (ع) و یارانش در صحرای کربلا، خوشنویسی نقش بسزایی در انتقال پیام های ذکر، عبادت و معنویت دارد.

خبرگزاری شبستان، جهان اسلام: خوشنویسی که اغلب از آن به عنوان «نجیب ترین هنرها» یاد می شود، در فرهنگ اسلامی اهمیت تاریخی زیادی دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

خوشنویسی نه تنها نوعی بیان هنری است، بلکه وسیله ای برای حفظ و ارائه متون دینی است. در ماه محرم، اولین ماه تقویم اسلامی و ایام عزاداری شیعیان برای شهادت امام حسین (ع) و یارانش در صحرای کربلا، خوشنویسی نقش بسزایی در انتقال پیام های ذکر، عبادت و معنویت دارد.

 

این مقاله به بررسی تاریخچه غنی و اهمیت خوشنویسی در ماه محرم می پردازد و اشکال مختلف و تاثیر آن در بزرگداشت این ماه را روشن می کند.

 

هنر خوشنویسی تاریخ طولانی و پیچیده ای دارد و ریشه های آن عمیقا در چین باستان و فرهنگ اسلامی نهفته است. در چین باستان، خوشنویسی در دوران سلسله «شانگ» تکامل یافت و در زمان سلسله «هان» رواج بیشتری یافت.

 

اصطلاح «خوشنویسی» (Calligraphy ) از دو واژه یونانی kallos به معنای «زیبا» و graphia به معنای «نوشتن» گرفته شده است. این شکل هنری به تدریج در سراسر جهان اسلام گسترش یافت و به دلیل توانایی خود در به تصویر کشیدن زیبای کلام نوشتاری شهرت یافت.

 

خوشنویسان به دلیل توانایی آنها در القای معنا و معنویت در آثار خود عمیقا مورد احترام هستند و به عنوان پلی بین کلام الهی و چشم انسان عمل می کنند. یکی از جنبه های قابل توجه خوشنویسی اسلامی، سازگاری آن است. در حالی که برخی از هنرهای خوشنویسی ممکن است خوانایی را در اولویت قرار ندهند، خوشنویسی اسلامی، به ویژه در هنگام به تصویر کشیدن کلمات و آیات قرآن، نهایت دقت را برای حفظ خوانایی بدون خدشه دار کردن ظرافت کلمات، می طلبد. خطوط برازنده و حروف دقیق تعادل بین بیان هنری و احترام به کلمات مقدس را نشان می دهد.

 

فراتر از استفاده سنتی از جوهر سیاه بر روی سطوح سفید، خوشنویسی اسلامی با کاوش هنری شکوفا می شود. خوشنویسان از رنگ های پر جنب و جوش و الگوهای پس زمینه پیچیده استفاده می کنند و به کلمات، عمق و سرزندگی می بخشند. در برخی موارد، متون را با ترکیبی از اندازه‌ها، رنگ‌ها و سبک‌های مختلف تزیین می‌کنند و در مناسبت‌های خاص، کلمات را با طلا حکاکی کرده یا می‌نویسند که نمادی از اهمیت معنوی عمیق محتوا است. با گسترش رسم الخط اسلامی در سرتاسر جهان، این سبک با سایر سبک های نوشتاری متن آمیخته شد و شکلی بدیع به نام «کالیگرافیتی» را به وجود آورد. این شکل هنری تلفیقی، ظرافت جاودانه خوشنویسی را با مدرنیته و جسارت گرافیتی ترکیب می‌کند و این امکان را به وجود می‌آورد که پیام‌های سیاسی-اجتماعی از طریق هنر عمومی منتقل شوند.

 

هنرمندان برجسته نقاشی-خط اسلامی مانند «یازان حلوانی» در لبنان، نقش محوری در رواج این جنبش هنری ایفا کرده اند. آثار آنها از مرزهای جغرافیایی فراتر می رود و جذابیت جهانی ایجاد می کند که پلی میان فرهنگ‌های مختلف می‌شود  و درک افراد و جوامع از یکدیگر را ارتقا می دهد.

 

سیر تحول سبک های خوشنویسی

خوشنویسی جایگاه مهمی در هنر اسلامی دارد و به عنوان بازنمایی بصری الهی عمل می کند. خوشنویسی اسلامی به عنوان وسیله ای برای حفظ و ارائه کلمات قرآن، کتاب مقدس اسلام، توسعه یافت و خط عربی با خطوط پیچیده و روان خود، پایه و اساس سبک های مختلف خوشنویسی شد.

 

با گذشت زمان، خوشنویسی اسلامی به چندین سبک متمایز، که هر کدام ویژگی‌های منحصر به فرد و اهمیت تاریخی خود را دارند، متنوع شد:

 

کوفی: قدیمی ترین سبک رسم الخط است که به خاطر خط زاویه دار و هندسی اش معروف است. این سبک به طور گسترده برای نسخه های خطی قرآن و کتیبه های روی ساختمان ها استفاده می شد و حس عظمت و ماندگاری را به نمایش می گذاشت.

 

نسخ: خطی گردتر و سیال تر بود که جایگزین خط کوفی به عنوان خط استاندارد نسخه های خطی قرآن شد. خوانایی و ظرافت آن باعث شده تا مخاطبان بیشتری را داشته باشد.

 

ثلث: یک خط بسیار آراسته و تزئینی است که با خطوط عمودی کشیده و خطوط منحنی مشخص می شود. معمولاا برای کتیبه بر روی بناهای تاریخی و تزئینات معماری استفاده می شد که به فضاهای مقدس جلوه ای از شکوه می بخشید.

 

دیوانی: دیوانی که در زمان امپراتوری عثمانی ساخته شد، خطی بسیار باشکوه است که به خاطر خطوط پیچیده و چینش نزدیک حروف معروف است. این خط در درجه اول برای اسناد رسمی و احکام سلطنتی استفاده می شد که نشان‌دهنده حیثیت و اقتدار امپراتوری بود.

 

در هنر اسلامی، خوشنویسی فراتر از نقش کارکردی خود به عنوان وسیله‌ای برای انتقال متن است و به عنوان نوعی بیان هنری و راهی برای ارتباط با الهی تلقی می شود.

 

ترکیب بندی‌های خوشنویسی، چه چیدمان‌های خطی و چه الگوهای هندسی پیچیده، کلمات و عبارات را به آثار هنری زیبا تبدیل می کند. این ترکیبات اغلب شامل آیاتی از قرآن، نام های خدا و عباراتی با اهمیت معنوی است. هنر و مهارت لازم برای خلق این آثار خوشنویسی بسیار مورد توجه است و خوشنویسان چیره دست از احترام زیادی برخوردارند.

 

محرم برای مسلمانان شیعه اهمیت عمیقی دارد، زیرا یادآور شهادت امام حسین(ع)، نوه پیامبر اسلام است. خوشنویسی در این ماه نقشی محوری در بیان حزن و ذکر و ارادت به امام حسین (ع) و مصیبت کربلا دارد.

 

مجالس عزاداری در ایام محرم به یاد فداکاری های امام حسین (ع) و یارانش برگزار می شود. خوشنویسی‌ها اغلب در بنرها، پس زمینه ها و پوسترهای نمایش داده شده در این گردهمایی ها و مجالس گنجانده می شود و یک محیط بصری تاثیرگذار ایجاد می کند.

 

 نام امام حسین (ع)، اعضای خاندانش و دیگر شخصیت‌های بزرگوار به سبک‌های خوشنویسی استادانه نوشته شده و بر اهمیت آن‌ها تاکید می‌کند و مایه تامل و تکریم است.

 

موکب ها که به موکب های محرم یا موکب های عزاداری معروف هستند نیز جزء جدایی ناپذیر ایام محرم هستند. این موکب‌ها یا راهپیمایی‌ها شامل راهپیمایی شرکت کنندگان در خیابان ها، حمل بنرها و پرچم های مزین به کتیبه های خوشنویسی است. خوشنویسی به کار رفته در این موکب ها اغلب شامل آیاتی از قرآن و عباراتی است که بیانگر ارادت به امام حسین (ع) و عزاداری برای اوست.

 

در طول راهپیمایی‌های محرم می‌توان بنرهای مشکی بزرگی را دید که روی آنها نام امام حسین(ع) و دیگر جملاتی که بیانگر سوگواری برای آن حضرت است، نوشته شده است.

 

این پیام‌ها که با سبک‌ها و فونت‌های مختلف نوشته شده‌اند، آموزنده و همدلانه و برای القای حس قدردانی از فداکاری‌های امام سوم شیعیان در یارانش در دفاع از اسلام و ایستادگی در برابر ظلم و جور زمان هستند و خوشنویسی در حقیقت راهی برای شورع احساسی مراسم مذهبی در ماه الحرام است.

پایان پیام/7

منبع: شبستان

کلیدواژه: خوشنویسی اسلامی ماه محرم امام حسین پیام ها موکب ها سبک ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۱۷۶۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مراسم ویژه خدام حسینی در حرم مطهر امام حسین(ع) عصر جمعه

دریافت 54 MB کد خبر 6089193